آرتفرها محفلی مهم برای حضور مجموعهداران آثار هنری هستند، مخصوصا اگر به روزهای پیشنمایش آثار که به روزهای وی.آی.پی (VIP) نیز معروف هستند، دعوت شده باشند. به همین دلیل آرتسی در مطلبی به گردآوری مواردی پرداخته است که توجه به آنها میتواند برای مجموعهداران مفید باشد. آرتچارت این متن را ترجمه کرده است که در ادامه میآید:
صفهای طولانی، راهروهای شلوغ و جامهایی که به سرعت خالی میشوند. اینها از ویژگیهای رایج روزهای وی.آی.پی آرتفرها در سراسر جهان هستند. این پیشنمایشها معمولاً پیش از مراسم افتتاح عمومی برگزار میشوند و رویدادهایی اختصاصی و همراه با دعوتنامه هستند که در آنها مشتریان ویژه همچون هنرمندان، فعالان صنعت هنر، منتقدان، افراد مشهور و همراهانشان اختصاص حضور دارند تا به عنوان خریداران بالقوه، اولین فرصت را برای مشاهده آثار داشته باشند.
فرصت به اشتراک گذاشتن اطلاعات
با افزایش چشمگیر محبوبیت آرتفرها در قرن بیستویکم که رویدادهایی مانند آرتبازل و فریز را به برندهای فرهنگی واقعی تبدیل کردهاند، روزهای وی.آی.پی نه تنها مکانی برای تماشای هنر بلکه فضایی برای بهچشمآمدن شدهاند. ایرِنه کیم (Irene Kim)، مدیر بینالمللی بخش وی.آی.پی در آرتبازل میگوید: «اینکه ما همچنان تجربههایی را ارائه میدهیم که بهترین موقعیت را برای غرفهداران فراهم میکند تا آثار هنرمندانشان را در مجموعههای معنادار قرار دهند، دارای اهمیت است».

روزهای نمایش اختصاصی در آرتفرها، مملو از آیینهای اجتماعی مانند گفتوگوهای صمیمانه و شبکهسازیهایی است که بخش بزرگی از تعاملات دنیای هنر را تشکیل میدهند همچنانکه الیزابت فیوره (Elizabeth Fiore)، مشاور هنری این روزها را برای به اشتراک گذاشتن و دریافت اطلاعات از هنرمندان، آرتفرها، اخبار و ارتباط با چهرههای جدید بینهایت ارزشمند توصیف میکند.
چگونگی حفظ ارتباط با مجموعهداران
برگزارکنندگان آرتفرها از طریق ارتباط مستقیم با غرفهها و برنامههای ویژهای که برای مجموعهداران تدارک میبینند، تلاش میکنند ارتباط با آنها را در خارج از رویدادهای اصلی نیز گرم نگه دارند. کریستل چید (Kristell Chade)، مدیر اجرایی فریز درباره تجربه ارتباط با مجموعهداران میگوید: «این آرتفر شبکه مجموعهداران خود را همواره تحت بازبینی نگه میدارد تا اطمینان پیدا کند که گالریهایشان در هر دوره از رویداد جهانی به مخاطبان مناسب دسترسی دارد».
لوئیجی فاسی (Luigi Fassi)، مدیر آرتیسیما (Artissima) در تورین نیز ویژگی کلیدی برنامه وی.آی.پی آرتفر خود را «ارائه تجربهای سفارشیشده برای کاوش عمیق در مؤسسههای محلی معرفی میکند که اغلب بر هنر معاصر تمرکز دارد اما به آن محدود نمیشود».
همچنین روزهای وی.آی.پی، به شکلی اختصاصیتر و متمرکزتر فرصتی برای مجموعهداران و مشاوران آنها فراهم میکند تا گفتوگو و خرید کنند. برگزارکنندگان آرتفرها در این روزهای خصوصی، میزبان متصدیان موزههایی هستند که تمایل دارند گنجینههایشان را گسترش دهند. در کنار اینها، اعضای رسانهها و هنرمندان از دیگر حاضران در این مراسم هستند. میتوان گفت که این روزهای پیشنمایش به نوعی یک گردهمایی اجتماعی هم محسوب میشوند که در آن افراد برجسته، فرصتی برای دیدار با دیگران دارند و میتوانند انرژی و فضای چند روز آینده را ارزیابی کنند.
همانطور که پیش از این اشاره شد، کیم در آرتبازل مشغول است. هدف اصلی او و گروهش که در چهار قاره و بیش از ۲۵ بازار کلیدی هنر فعالیت میکنند، این است که افراد مناسب، در زمان و مکان مناسب حضور داشته باشند تا ارتباطهای معناداری برقرار شود. این ارتباط میتواند برای مجموعهدارانی باشد که روابط عمیقتری با گالریهای مورد علاقه خود برقرار و همزمان هنرمندان جدیدی را کشف میکنند. از سوی دیگر این ارتباط میتواند برای موزههایی مناسب باشد که در حال برنامهریزی نمایشگاههای آینده خود هستند و قصد دارند آثار جدیدی به مجموعههایشان اضافه کنند.
فریز به عنوان دیگر آرتفر شناخته شده، در تلاش برای گسترش روابط خود است مخصوصا بعد از آنکه مالکیت نمایشگاههای آمریکایی آرمِریشو (The Armory Show) و اکسپو شیکاگو (EXPO Chicago) را خریداری کرد.
چید که مدیریت اجرایی فریز را برعهده دارد، میگوید که این گسترش به آنها امکان داده است، روابط عمیقتری در مناطق کلیدی ایجاد کنند و خدمات شخصیتری ارائه دهند. او با تاکید بر اینکه مجموعهداران همیشه اساس فهرست افراد وی.آی.پیِ آنها خواهند بود، ادامه میدهد: «علاوه بر هنرمندان و حرفهایهای حوزه هنر، حضور تعداد محدودی از سلبریتیها در نسخههای لندن و لسآنجلس این آرتفر، جذابیت ویژهای به برند جهانی این نمایشگاه اضافه کرده است».
در روزهای VIP آرتفر چه اتفاقی میافتد؟
حضور در روزهای VIP فقط با دعوتنامه امکانپذیر است؛ بنابراین برای شرکت در آنها نیاز به دعوتنامه دارید که معمولاً شامل یک همراه نیز میشود. هر گالری شرکتکننده یک مجموعه کارت VIP دریافت میکند تا برای مشتریان ثابت خود ارسال کند، در حالی که آرتفر نیز مجموعهای از دعوتنامهها را برای فهرست منتخبی از افراد ارسال میکند. هر موسسه یک تیم VIP دارد که درخواستهای جدید برای کارتها را بررسی و دعوتنامههای اضافی را برای مهمانان تأییدشده ارسال میکند.
به گفته فیوره که حدود ۳۰ سال در است در زمینه مشاوره هنری فعالیت میکند مثل بسیاری از مجموعهداران، معمولاً دو یا سه هفته قبل از آرتفر، پیشنمایشهایی از گالریهای شرکتکننده دریافت میکند. آنها جزو نخستین کسانی هستند که وارد محل برگزاری آرتفر میشوند و روی چند اثر که میخواهند به مشتریانشان پیشنهاد دهند یا آثاری را برای آنها خریداری کنند، تمرکز میکنند.

در کنار مشاوران هنری، باید دید مجموعهداران از روزهای وی.آی.پی چه برداشتی دارند. معمولا به آنها توصیه میشود که برنامه بازدید از پیشنمایش گالریهای منتخب را از طریق مشاوران خود پیگیری کنند و با مدیران فروش گالریها در ارتباط باشند.
روزهای پیشنمایش، فرصتی برای ایجاد ارتباطهای جدید نیز هست و مجموعهدارانی که مشتاق گسترش شبکه خود هستند، میتوانند با گالریهایی که نماینده هنرمندان مورد علاقهشان هستند، ارتباط برقرار کنند. کیم مانوچریان (Kim Manocherian)، مجموعهدار آثار هنری فضای پرجنبوجوش روزهای VIP را امکانی برای ارتباط با دوستان و همکارانی میداند که معاشرت با آنها زیر یک سقف مفید است: «صحبت با یک گالریدار از کشوری دیگر میتواند آغاز چیزی باشد که تأثیرگذار خواهد بود».
مانوچریان روزهای VIP را به خاطر فرصتی که برای ارتباط با افرادی که معمولاً فقط از طریق تلفن با آنها در ارتباط بوده است، مفید میداند و میگوید: «در روزهای وی.آی.پی میتوانم به فروشندگانی که در سال گذشته از آنها خرید نکردم، یادآوری کنم که هنوز زندهام».

در این میان برخی از آرتفرها به این نتیجه رسیدهاند که روزهای وی.آی.پی را بازنگری کنند و به آن تنوع ببخشند. از جمله آرتفرهایی که این تغییرات را اجرایی کردهاند، آرتفر «هنر معاصر ترکیه» (Contemporary Istanbul) بوده که اخیراً برنامهای دو روزه راهاندازی کرده است. روز اول این برنامه، «اولین نگاه» نام دارد و برای مجموعهداران برجسته برگزار میشود. روز دوم هم طبق روال مرسوم VIP است که با میزبانی متصدیان موزهها و دیگر حرفهایهای هنر برپا میشود.
رابیا باکیجی گورلی (Rabia Bakıcı Güreli)، نائب رئیس این آرتفر توضیح میدهد که انحصار روز اول «نه تنها تجربه خرید آثار هنری را ارتقا میدهد بلکه فرصتی برای برقراری گفتوگوهای عمیقتر با نمایندگان گالریها و هنرمندان و ایجاد ارتباطی شخصیتر با آثار هنری است». به اعتقاد او این ساختار دو روزه تعادلی ایجاد میکند که هم برای مجموعهداران و هم برای دیگر فعالان هنر مفید است.
فروش روزهای وی.آی.پی بیشتر است؟
در آرتفرهای بزرگ معمولا مجموعهداران بلندپرواز هرچه سریعتر آثار مورد نظر خود را انتخاب میکنند، به این معنا که روزهای VIP در تمام آرتفرها به هیچوجه، پایان کار برای خرید آثار هنری نیست مثلا فیوره میگوید که اگر معاملهای به چند روز کشیده شود یا مشتریاش بعداً از روزهای وی.آی.پی به محل برگزاری آرتفر برسد، در روزهای عمومی هم به دیدن نمایشگاه میرود.
به گفته این مشاور هنری، تجربه حضور در روزهای VIP در این است که احساس خاصبودن به بازدیدکننده منتقل میشود، بهویژه در بازاری رقابتی که ممکن است انحصار آنچنان خاص به نظر نرسد.
فاسی اشاره میکند که اگرچه روز پیشنمایش، شاهد فروشهای زیادی است، در آرتیسیما بهعنوان یک آرتفر چهار روزه، بسیاری از مجموعهداران طی آخر هفته به آن مراجعه میکنند. او بخشی از این موضوع را به این نکته مربوط میداند که مجموعهداران زمان بیشتری را برای کاوش در نمایشگاه اختصاص میدهند و همین باعث میشود رویکردی متعادلتر ایجاد شود چون تعامل با گالریداران و آثار هنری به ویژگی عمیقتری تبدیل میشود که به زمان و لذتبردن از آن در طول چندین روز نیاز دارد.

چاد نیز مشاهداتش در این زمینه را مثال میزند و میگوید که تعدادی از افراد حاضر در روزهای وی.آی.پی، در روزهای عادی به نمایشگاه باز میگردند و معمولا در روزهای آخر هفته، معاملات، نهایی شده و دستها در حین توافق فشرده میشوند.
باکیجی گورلی نیز به نوعی دیگر این حرف را تایید میکند و میگوید که متوجه کاهش فاصله میان فروش روزهای VIP و فروشهایی که در روزهای عمومی نهایی میشوند، شده است. او این تغییر را به تغییر عادتهای خرید مجموعهداران نوظهور نسبت میدهد: «آگاهی روزافزون از دنیای هنر، بهویژه در میان نسلهای جوانتر که هنر را نه تنها بهعنوان یک فعالیت زیباییشناسی، بلکه بهعنوان یک سرمایهگذاری ارزشمند برای آینده خود میبینند، باعث این تغییر شده است».
سارا بلگدن (Sarah Blagden)، مدیر روابط وی.آی.پی آرتفر داگلاس نیز از دیگر افرادی است که از تجربهاش درباره فروش آثار در روزهایی غیر از روزهای VIP میگوید: «فروشهای زیادی را که در روز افتتاحیه نهایی میشوند، نادیده نمیگیرم اما از اینکه چه میزان از فروشها در روز یکشنبه انجام میشود، شگفتزده خواهید شد».
مهمانیهای خصوصی تا غذاهای جذاب
امروزه بیشتر آرتفرهای بزرگ بهعنوان مرکز هفتههای هنری عمل میکنند و برنامههایی شامل نمایشگاههای کوچکتر، رونمایی از نمایشگاههای موزهای، اجراهای هنری و سخنرانی در سطح شهر و البته مهمانیها و مراسم شام برگزار میکنند. آرتفرها برنامهریزی VIP خود را با دیدگاهی تنظیم میکنند که از دعوتشدگان ویژه خود میخواهد تا فراتر از راهروها کاوش و تجربه کنند تا متوجه شوند این هفتههای هنری چه چیزی برای ارائه دارند.
یکی از آرتفرهایی که در این زمینه موفق بوده، فریز است. موفقیت فریز در ابداع مفهوم «هفته فریز»، انتظارات را برای ارائه یک برنامه VIP دقیق و هدفمند افزایش داده. چاد در اینباره میگوید: «در هر یک از شهرهای میزبان، ارتباطهای عمیقی با هنرمندان، گالریها، مجموعهداران و مؤسسههای هنری به ما امکان میدهد تا با گشودن درها و ارائه دسترسیهایی که هیچ جای دیگری نمیتوان یافت، تجربههایی منحصربهفرد ارائه دهیم».
همچنین آرتفر دالاس برای تنوعبخشیدن در برنامههای وی.آی.پی، اقدام به برگزاری تورهایی برای بازدید از خانه مجموعهداران کرده است. در این برنامه، مهمانان میتوانند نگاهی به مجموعههای شخصی میزبان که در اتاقهای مختلف هستند، داشته باشند. بلگدن درباره برگزاری چنین برنامههایی از سوی مجموعهداران چنین توضیح میدهد: «مجموعهدارانی مانند مارگریت هافمن (Marguerite Hoffman) در بازکردن درهای خانهها و فضاهایشان سخاوت فوقالعادهای دارند».
همچنین این موضوع غیرمعمول نیست که نمایندگان آرتفرهای دیگر در طول هفتههای هنری سایر آرتفرها، رویدادهایی برگزار کنند. یکی از نمونههای قابل ذکر در این زمینه، آرتفر هنر معاصر استانبول است که برای گسترش حضور جهانی خود، استراتژی برگزاری پذیراییهای خصوصی در رویدادهای بزرگ هنری را تقویت کرده است.

باکیجی گورلی این همکاریها با مؤسسات هنری را برای اینکه روابط بلندمدتی در جامعه هنری ایجاد کنند، موثر میداند و به ظرفیت بازدید از مجموعههای هنری برای ایجاد الگویی در نحوه گردآوری آثار اشاره میکند: «این بازدیدها نه تنها عادات متنوع خرید مجموعههای محلی را نشان میدهند، بلکه گالریهای نوظهور را برجسته کرده و هنرمندان جوان و آیندهدار را به مخاطبان گستردهتری معرفی میکنند».
از سوی دیگر، آرتفرها فرصتی ایدهآل برای سفر به نقاط مختلف جهان فراهم میکنند. برای مثال، کشف تجربیات جدید در دنیای غذا یکی از جذابیتهای آرتفر آرتیسیما برای مخاطبان خاص آن است. همزمانی این آرتفر با فصل پاییز و فصل قارچهای ترافل، توجه افرادی را جلب میکند که به دنبال تجربهای لذتبخش و رفع خستگی ناشی از بازدید آرتفر هستند.
به طور کلی میتوان گفت، با توجه به تغییرات مداوم در صنعت هنر—چه از نظر بازار و چه از نظر نشانههای اجتماعی— به احتمال زیاد، روزهای وی.آی.پی همچنان بخش ثابت و غیرقابل تغییر آرتفرها باقی خواهند ماند. با این حال، مانند سایر جنبههای آرتفرها، این روزهای ویژه نیز احتمالاً به شکلها و آیینهای جدیدی تغییر پیدا خواهند کرد. بههرحال فروش، همچنان به عنوان محرک اصلی در مرکز توجه باقی میماند.