پالیدن: صافی کردن، تصفیه کردن، جستجو کردن چیزی در خاک [فرهنگ فارسی معین]

«پالیدن» کهن واژه‌ای است که کماکان در گویش روزمره‌ی اهالی بخش‌هایی از خراسان، به‎ویژه خطه‌ی زادگاه هنرمند، با مفهوم « کورمال‌کورمال و با دست به دنبال چیزی گشتن» شنیده می‌شود.

نمایش حاضر منتخبی از آثار چند مجموعه‌ی اخیر عباس نسل شاملو پیرامون سوژه‎ی طبیعت یعنی «پس از بیگانگی» و «سرزمین بی خورشید» و مجموعه‎ای نو از کنکاش‎های ژرف در این سرزمین آشنا‎پندار اما غریب را در برمی‌گیرد؛ نقاشی‌ها و طراحی‌هایی که هنرمند حدود چهار سال پیش، در پی نقل‌مکان به طبیعت غنی و دیرینه‌ی گیلان شروع به خلق آن‌ها نمود.

عباس شاملو را سال‌هاست با نگاه خاصش به ژانر منظره‎نگاری می‌شناسیم. زمین‌های بازی و مناظر طبیعی ساکت و گرفته‌ای که فیگورهای کوچک و تنهای انسانی و حیوانی در پهنه‌شان سرگردان و بی‌پناه می‌نمایند. پالیدن سیر تغییر و تحول نگرش و گردش قلم نسل شاملو در سالهای اخیر را می‌نمایاند: فیگورهای انسانی از مناظر‌ هنرمند رخت بربسته‌اند و حال سازه‌های مصنوع مخروبه و متروکه و گاه صحنه‌های قاب گرفته‌ای که حس تماشای منظر از نگاه ناظری پشت پنجره‌ها را تداعی می‌کنند، تنها یادگار و یادآور حضور انسانی در طبیعتی زیبا اما سرد، نفوذناپذیر و خاکستری فام‌اند. همچنین چشم‌اندازهای مملو از شاخه‌های برهنه‌ی درختان و انبوه گیاهان خودرو اما بی‌سایه حکایت از غیاب سنگین قرص زرین خورشید دارند. دیگر ویژگی‎ برجسته‎ی این مجموعه آثار، مرجع و سیر تکوینی‌شان است: این مناظر آشنا‎پندار نه از روی عکس و نه از بازنمایی مناظر پیرامون که از سرچشمه‌ی خیال او جوشیده و از پس لایه‌های پرشمار ساخت و تخریب – گاه طی ماه‌ها – به‌تدریج روی سطح تبلوریافته‌اند.

عباس نسل شاملو بی‌هیچ پیش‌طرح یا ایده‌ی اولیه‌ای دست‌به‌کار خلق هر اثر می‌شود و با اتکا بر حافظه بصری، تجربه‌ی حسی مواجهه مستقیم با طبیعت و مهم‌تر از همه، نفس فرآیند نقاشانه پیش می‌رود. گویی قلم‌موی هنرمند مانند سرانگشتان دست پی‌درپی سطح را به دنبال کشف و بازآفرینی جوهره‌ی برخورد با طبیعت می‎پالد و می‌کاود. ازاین‌رو عنوان مجموعه اشاره به جستجویی جسمی-بساوایی، ذهنی و زیبایی‎شناختی در پی فرم و معناست. جستجوی آن ندانم چیستی که گویی همین نزدیکی است اما هر بار گریزان و دست‎نیافتی می‌نماید؛ حلقه‌ی مفقوده‎ی وصل میان طبیعت و انسان بیگانه و گم‌گشته‌ی معاصر.