22- فرش ممالیک از قاهره، متعلق به اواخر قرن 15 و اوایل قرن 16 میلادی

£1,854,200

ارائه‌شده در حراج ساتبیز 20 اکتبر 2020، قطعه شماره 448. برآورد قیمت: 400 تا 600 هزار پوند

سلطنت ممالیک از 1250 تا 1527 میلادی بر مصر حاکم بود و در اوج حکمرانی خود، از مصر تا شرق آناتولی و حجاز را در بر می‌گرفت. در زمان حکمرانی قایتبای (Qaitbay)، هنر و معماری احیاء و شکوفا شد و یک برنامه بلندپروازانه در این راستا دنبال شد. فرش‌های به‌جای‌مانده از این دوران، در بازار اروپا قرون 15 و 16 میلادی بسیار محبوب بودند تاحدی‌که در نقاشی‌های دوران رنسانس بازنمایی شده‌اند. این فرش‌‎ها را می‌توان با نقوش متقارن‌ و رنگ قرمز آجری‌شان شناسایی کرد. مشخصه بارز فرش مورد بحث که در ساتبیز 2020 به‌ قیمت 1.85 میلیون پوند به‌فروش رفت مدالیون لوبدار آن است که معمولاً در فرش‌های قطع مربع یافت نمی‌شود.

21- سرستون طلا از دوران تیپو سلطان، متعلق به قرن 18 میلادی

£1,855,000

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 27 آوریل 2023، قطعه شماره 84. برآورد قیمت: 300 تا 500 هزار پوند

تیپو سلطان ملقب به ببر میسور که نام وی بارها در این فهرست تکرار خواهد شد، از سال 1782 تا 1799 فرمانروای پادشاهی میسور در نیمه جنوبی هند بود. دوران سلطنت وی عمدتاً با جنگ‌‌های پی‌درپی با کمپانی هند شرقی شناخته می‌شود، او تمام عمر خود را با این کمپانی جنگید و حتی برای اتحاد نیروها بر علیه آن فرستاندگانی را به ترکیه، افغانستان و فرانسه فرستاد. در نهایت تلاش‌های او در برابر پیشروی بریتانیایی‌ها به شکست انجامید و در سال 1799 با حمله‌ی ارتش بریتانیا درگذشت. تیپو سلطان تاحدی در برابر تاج و تخت بریتانیا ایستادگی کرده بود که با مرگ وی حکومت وقت بریتانیا تعطیلی سراسری و ملی اعلام کرد.

این سرستون ببری طلا و جواهرنشان توسط آل ثانی (House of Al Thani) در بونامز سال 2013 به قیمت 3.9 میلیون پوند خریداری شد و سپس در سال 2019 در نیویورک با برآورد 500 تا 700 هزار دلار عرضه شده و به فروش نرفت، تا آنکه در سال 2023 نزدیک به 2 میلیون دلار فروخته شد. این سرستون احتمالاً پس از مرگ تیپو سلطان از کاخ وی ربوده شده و به‌عنوان هدیه برای توماس والاس (Thomas Wallace) یکی از نظارت‌کنندگان بر کمپانی هند شرقی در انگلستان آورده شده است.

20- فرش پولونزی صفوی از ابریشم و نخ فلزی، متعلق به نیمه اول قرن 17 میلادی

£2,062,500

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 1 آوریل 2021، قطعه شماره 129. برآورد قیمت: 1.5 تا 2 میلیون پوند

فرش‌های پولونزی بسیار کمیاب هستند، بنابراین همانطورکه در ادامه این فهرست خواهیم دید، معمولاً فروش خوبی در بازار دارند. این فرش‌ها در زمان شاه عباس اول صفوی تولید می‌شدند. پس از انتقال پایتخت به اصفهان در سال 1598، شاه عباس اول کارزار بزرگی برای نوسازی صنعت نساجی ایران به راه انداخت و از جامعه ارامنه دیاسپورا که به تازگی در جلفا مستقر شده بودند به‌عنوان تجار بهره برد. فرش‌های پولونزی اغلب به اروپا فرستاده و یا به خانواده سلطنتی اهدا می‌شدند. برای همین بسیاری از فرش‌های پولونزی پیشینه مالکیت معتبری دارند، مانند همین فرش که در ابتدا در مجموعه‌ی پرنسس دونا پیو فالکو (Donna Pio Falcò) در رم قرار داشت. از جمله ویژگی‌های این محصول تزئینات آن است که به‌طور یکسان بر روی یک یا چند فرش دیگر نیز تکرار می‌شده است. براساس کاتالوگ کریستیز این فرش دارای یک جفت دیگر است که در کاخ پالازو دل پرنسیپ در جنوا (Palazzo del Principe in Genoa) قرار دارد.

19- پرتره گروهی از رجال قاجاری، متعلق به 1810 تا 1820 میلادی

£2,302,500

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 1 آوریل 2021، قطعه شماره 30. برآورد قیمت: 1 تا 1.5 میلیون پوند

این نقاشی در ابعاد 2.5 در 4.4 متر، بیست‌وچهار رجال درباری قاجاری را در سه ردیف 8تایی به تصویر می‌کشد. همه‌ی فیگورها متمایل به چپ ایستاده‌اند و لباس‌های فاخر به تن دارند. این نقاشی که در موزه هنر فورت لادردیل (Fort Lauderdale) نگهداری می‌شد، احتمالاً برای تزئین دیوارهای کاخ نگارستان تهران خلق شده است. کریستیز برای ارتقاء این تابلو از دکتر لیلا دیبا، محقق دوره‌ی قاجار، درخواست نگارش یک مقاله کاتالوگی کرد. این نوشته به‌طور مستقیم بر روی قیمت اثر تأثیر گذاشت و باعث شد تا این نقاشی قطع بزرگ در فهرست گران‌قیمت‌ترین آثار فروخته‌شده از هنر اسلامی قرار گیرد.

18- فرش پولونزی صفوی از ابریشم و نخ فلزی، متعلق به نیمه اول قرن 17 میلادی

£2,322,000

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 31 مارچ 2022، قطعه شماره 174. برآورد قیمت: 1 تا 1.5 میلیون پوند

به‌نظر می‌رسد که کریستیز با صاحبان فرش‌های پولونزی در ارتباط مستقیم باشد، چون این فرش آخرین نمونه‌ای نیست که در این فهرست توسط کریستیز به فروش رفته است. این فرش به آدولف کارل ون رُتشیلد (Baron Adolphe Carl von Rothschild)، بانکدار ناپولی تعلق داشت. با توجه به استفاده از عنوان پولونزی (Polonaise)، این فرش به اروپای باروک قرن 17 در ارتباط است. لویی پانزدهم ظاهراً 25 تخته از این فرش‌ها را در اختیار داشت، اما خانواده سلطنتی لهستان شیفتگی عمیق‌تری به ایران داشتند. در اوایل سال 1584، شاه ایشتوان (استفان) باتوری (King Stephen Bathory) تعداد 34 قطعه از منسوجات ایرانی را خریداری کرد و زیگیسموند سوم واسا لهستانی (Sigismund Vasa III of Poland) در سال 1601، 8 تخته فرش از نخ ابریشم و طلا را برای عروسی دخترش سفارش داد. اما این اصطلاح در نمایشگاه جهانی سال 1878 ضرب شد جایی‌که در غرفه لهستان نمونه‌هایی از این فرش‌ها به نمایش گذاشته شده بود.

17- ظرف برنجی با منبت‌کاری نقره، احتمالاً متعلق به هرات، حدود 1200 میلادی

£3,100,500

ارائه‌شده در حراج ساتبیز، 31 مارچ 2021، قطعه شماره 74. برآورد قیمت: 1 تا 1.5 میلیون پوند

این ظرف برنجی بزرگ با قطر 50 سانتی‌متر تزئینات جالب‌توجهی دارد. در وسط این ظرف علائم دوازده ماه سال حک شده است. این علائم که بیشتر در طالع‌بینی مرسوم هستند حول یک چرخه‌ی سیاره‌ای ترسیم شده‌اند. در این چرخه زحل در وسط قرار گرفته و خورشید بر آن غلبه دارد.

16- قرآن به سفارش سلطان قایتبای مصر، متعلق به 894 هجری، 1489 میلادی

£3,724,750

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 2 می 2019، قطعه شماره 11. برآورد قیمت: 500 تا 800 هزار پوند

این قطعه تنها نسخه‎ی خطی این فهرست است. باآنکه قرآن‌های دوران ممالیک قرن چهاردهمی در بازار و در نوشته‌های آکادمیک بسیار محبوب هستند، قرن پانزدهم در این مورد یک شکاف تاریخنگارانه دارد. یکی از دلایل این شکاف تفاوت سبکی این دو قرن است که به کیفیت نسخه‌های تولید شده بر می‌گردد. همانطور که در کاتالوگ کریستیز اشاره شده این قرآن دارای اجرای سریع است و خطاطی‌ها برخی بی‌نظمی‌ها را نشان می‌دهند. در جزئیات نیز برخی دوباره‌کاری‌ها و خام‌دستی‌ها دیده می‌شود. بااین‌حال این نسخه خطی نشان از حمایت دوران قایتبای از فرهنگ و هنر دارد.

15- فرش پولونزی صفوی از ابریشم و نخ فلزی، متعلق به نیمه اول قرن 17 میلادی

£3,724,750

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 2 می 2019، قطعه شماره 255. برآورد قیمت: 550 تا 750 هزار پوند

تا پیش از ایجاد فرش‌های پولونزی، فرش‌های ایرانی معمولاً زمینه‌ای تک‌رنگ داشتند و در موارد کمی، مدالیون‌ها و حاشیه‌های رنگی در آن‌ها دیده می‌شد. فرش‌های ابریشم و نخ فلزی اولیه کاشانی هم همین الگو را دنبال می‌کردند و معمولاً زمینه‌ها و طرح‌های نخ فلزی تک‌رنگ داشتند. مدتی بعد فرش‌بافان و طراحان شروع به استفاده از پنل‌های نامنظم کردند و بدین‌ترتیب از رنگ‌های متفاوت در اسلیمی‌ها بهره بردند. این فرش یکی از نمونه‌های بارز ایجاد این تکنیک است.

14- خنجر متعلق به دودمان نصریان، اسپانیا، قرن 15 میلادی

£3,737,250

ارائه‌شده در حراج ساتبیز، 6 اکتبر 2010، قطعه شماره 250. برآورد قیمت: 600 تا 800 هزار پوند

این خنجر تنها اثر اسپانیایی این فهرست است. اشیاء متعلق به دودمان نصریان (The Nasrid) بسیار کمیاب هستند و معمولاً عملکرد خوبی در بازار دارند. نصریان آخرین سلسله حکومت اسلامی در جزیره ایبری بودند که از سال 1230 تا 1492 کم‌کم رو به افول رفتند. این خنجر یک نمونه عالی از تولیدات هنری در این شبه جزیره است و ملغمه‌ای از فرهنگ حاکم در آن دوران است.

13- فرش پولونزی صفوی از ابریشم و نخ فلزی، متعلق به نیمه اول قرن 17 میلادی

£3,895,000

ارائه‌شده در حراج کریستیز، 2 می 2019، قطعه شماره 254. برآورد قیمت: 600 تا 800 هزار پوند

آخرین فرش پولونزی صفوی در این فهرست 20‌تایی که متعلق به امپراتوری روم مقدس بوده است.