اگرچه شیوع کووید19 هنوز در سراسر جهان باعث به تعویق‌افتادن یا برگزاری مجازی رویدادهای بزرگ می‌شود، سال 2021 در قیاس با سال 2020 شاهد افزایش و احیای باورنکردنی بازار هنر جهانی بوده است. هنرمندان زن به‌طور فزاینده‌ای نقش مهمی در بازار ایفا می‌کنند و صدای زنان در هنر قدرتمندتر از همیشه است.

 

در سال 2021، آثار هنرمندان زن با وجود کاهش حجم با ارزش بالاتری معامله شد. تعداد آثار هنرمندان زن که در سراسر جهان به حراج گذاشته شده‌اند در سال 2021،  9520 اثر بود که 28 درصد نسبت به سال 2020 کاهش داشته است. گردش مالی جهانی هنرمندان زن در سال 2021 به بالاترین میزان در ده سال گذشته، یعنی به 975 میلیون دلار رسید که 58 درصد نسبت به سال 2020 افزایش داشت.

 

درصد سهم هنرمندان زن از کل فروش از سه‌درصد در سال 2012 به شش‌درصد در سال 2021 افزایش یافته است. رصدگران داده در ArtPro دیدی کلی از عملکرد زنان در بازار جهانی هنر و 100 هنرمند زن تأثیرگذار زنده ارائه داده‌اند که در ادامه خواهیم دید.

گردش مالی جهانی ایجادشده توسط هنرمندان زن از 419 میلیون دلار در سال 2012 به 975 میلیون دلار در سال 2021 افزایش یافته است که حاکی از افزایش 132 درصدی در یک دوره‌ی ده‌ساله است. این در حالی است که درصد سهم زنان هنرمند از کل فروش از سه درصد به شش درصد افزایش یافته است. این دهه را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد که به ترتیب مربوط به سه اوج در سال‌های 2013، 2016 و 2020 است. در سال 2020، سهم زنان هنرمند به 6.5 درصد رسید که بالاترین میزان در ده سال گذشته است. در سال 2021، با رشد چشمگیر بازار هنر معاصر، سهم هنرمندان زن با کمی افت به 6 درصد کاهش یافت اما همچنان در سطح بالایی باقی ماند.

 

 

بیشتر آثار هنرمندان زن در شش کلان‌شهر نیویورک، هنگ‌کنگ، لندن، پاریس، پکن و شانگهای فروخته شد و نیویورک، هنگ‌کنگ و لندن هر کدام بیش از 100 میلیون دلار فروش داشتند.نیویورک با 474 میلیون دلار فروش و 53 درصد از سهم بازار، نسبت به بقیه‌ی شهرها برتری قابل‌توجهی داشت. هنگ‌کنگ و لندن با 167 میلیون و 136 میلیون دلار فروش و 18 و 15 درصد سهم از بازار دوم و سوم شدند. پاریس، پکن و شانگهای به ترتیب 59.12 میلیون دلار، 33.53 میلیون دلار فروش داشتند و 20.53 میلیون دلار که 2 تا 7 درصد از بازار هنرمندان زن را به خود اختصاص داده‌اند.

 

 

سه شهر از شش شهری که بیشترین فروش را داشتند آسیایی بودند. این امر علاقه‌ی فزاینده به هنرمندان زن در بازارهای آسیایی را نشان می‌دهد. هنگ‌کنگ برای اولین‌بار از لندن پیشی گرفت و در جایگاه دومین شهر بزرگ برای فروش هنرمندان زن قرار گرفت و پتانسیلی را به نمایش گذاشت که نباید آن را دست‌کم گرفت. شانگهای نیز به جمع شش رتبه‌ی برتر راه یافت و فعالیت بازار هنر زنانه‌ی خود را برجسته کرد.

 

نیمی از 10 اثر گران‌قیمت هنرمندان زن در سال 2021، بیش از 10 میلیون دلار ارزش داشته و ارزش کل این 10 اثر درمجموع از هفت میلیون دلار فراتر رفته است. تابلوی دیگو و من، اثر فریدا کالو به قیمت 34.883 میلیون دلار فروخته شد و گران‌ترین اثر یک هنرمند زن در سال 2021 شد. از لحاظ سهم فروش بین شهرهای میزبان حراج، 70 درصد از آثار در نیویورک فروخته شد، درحالی که 30 درصد باقیمانده در آسیا، دو اثر در هنگ‌کنگ و یک اثر در شانگهای به فروش رسید. شانگهای به تدریج در حال تبدیل‌شدن به یک سنگر جدید در چشم‌انداز تحولات بازار هنر جهانی است. از لحاظ سهم هنرمندان، یایویی کوساما و خوآن میشل بیشترین تعاتد آثار این دو هنرمند سال‌هاست که امتحان‌ خود را در بازار پس داده‌اند.

 

 

 گردش مالی جهانی هنرمندان زن در سال 2021 به 975 میلیون دلار رسید که سهم 100 هنرمند زن برتر زنده 51.5 درصد، با فروشی بالغ بر 502 میلیون دلار است. این 100 هنرمند زن در رتبه‌بندی جهانی هنرمندان نیز پیشرفت داشته‌اند. به‌ویژه 63 درصد از این هنرمندان زن رتبه‌ی بالاتری نسبت به سال گذشته کسب کردند.

بیشترین تعداد هنرمندان زنی که آثارشان در حراج‌ها عرضه شده از آمریکای شمالی بوده‌اند. آسیا بیشترین میزان فروش را به خود اختصاص داده است. از نظر توزیع جغرافیایی، آمریکای شمالی بیش از نیمی از 100 هنرمند زن برتر زنده را معرفی کرد که با اختلاف زیادی پرچم‌دار بود، درحالی که آسیا اصلی‌ترین مکان فروش آثار این هنرمندان است. علاوه بر هنرمندان پردرآمد ژاپنی مانند آیاکو روکاکو، چیهورو شیوتا و یایویی کوساما هنرمندان چینی مانند چن‌که، سونگ‌کون سهم درخور توجهی از بازار را به خود اختصاص دادند، در حالی که هنرمندان غربی مانند دانا شوتز، آوری سینگر، لویی هالووِل نیز در آسیا به موفقیت‌های مستمری دست یافتند.

 

 

 

●       آمریکای شمالی 52 درصد از هنرمندان زن را به بازار معرفی کرد و 36.29 درصد از فروش را به دست آورد.

●       آسیا 21 درصد از هنرمندان زن را به بازار معرفی کرد و 39.98 درصد از فروش را به دست آورد.

●       اروپا 19 درصد از هنرمندان زن را به بازار معرفی کرد و 20.92 درصد از فروش را به دست آورد.

●       آفریقا و آمریکای جنوبی هر کدام کمتر از 5 درصد از هنرمندان زن را معرفی کردند و کمتر از 2 درصد از فروش را به دست آوردند.

تعداد آثار گران‌قیمت افزایش درخور توجهی داشت. در سال 2021، در مجموع 2211 اثر از 100 هنرمند زن برتر زنده در حراجی فروخته شد. از نظر توزیع در بازه‌های قیمتی مختلف، 0.05 درصد آثار در بازه‌ی 10 میلیون دلار و بالاتر، 4.7 درصد در بازه‌ی یک میلیون تا 10 میلیون دلار، 23.97 درصد در بازه‌ی 100 هزار تا یک میلیون دلار و 71.28 درصد در بازه‌ی کمتر از 100 هزار دلار فروخته شده‌اند. به طور کلی، سقف بازار هنرمند زن زنده بالاتر رفت. در سال 2021 در مقایسه با سال 2020، آثار بیشتری از 100 هنرمند زن برتر زنده در بازه‌های بالای قیمتی و تعداد کمتری در بازه‌های کم قیمتی فروش رفت. مشخصاً از 100 هنرمند زن برتر زنده، تعداد آثار بالای 1 میلیون دلار 197 درصد و 100 هزار دلار تا 1 میلیون دلاری‌ها 76 درصد افزایش یافته و آثار زیر  100 هزار دلار 12 درصد کاهش یافته است.

 

هنرمندان زن نسل دهه‌ی70 و دهه‌ی80 ، هم‌پای هنرمندان زن ماقبل دهه‌ی 1930، بیشترین جهش را در بازار داشتند.در سال 2021 در مقایسه با سال 2020، سهم بازار 100 هنرمند برتر زن زنده در همه‌ی گروه‌های سنی افزایش یافت، هم‌زمان با رشد چشمگیر در مجموع فروش هنرمندان زنی که قبل از دهه‌ی 1930 متولد شده‌اند، دومین رشد بزرگ برای هنرمندان زن نسل پس از دهه‌ی 80 رقم خورد و سومین رشد بزرگ متعلق به هنرمندان زن پس از دهه‌ی 70 بود.

 

 

●       هنرمندان زن، متولدین قبل از دهه‌ی 1930 با سهم تقریباً 34 درصد، رتبه اول را داشتند.

●       هنرمندان زن نسل دهه‌ی 70 و دهه‌ی 80 با درصد ترکیبی حدود 34 درصد، به جریانی قوی در بازار حراج تبدیل شدند.

●       هنرمندان زن نسل دهه‌ی 50 و دهه‌ی 60 روی هم رفته تقریباً 16 درصد سهم بردند.

●       هنرمندان زن نسل دهه‌ی 30 و دهه‌ی 40 به ترتیب 10 درصد و 4 درصد سهم داشتند.

 

یایویی کوساما برای دهمین سال متوالی عنوان پرفروش‌ترین هنرمند زن را کسب کرد. فروش یایویی کوساما در سال 2021 مبلغی معادل 2021، 157,506,743 دلار بود که به 2.5 برابر سقف فروش در سال 2020 رسید. نام او به عنوان تنها هنرمند زن زنده‌ای که بیش از 100 میلیون دلار فروش داشته ثبت شد. علاوه بر این، در مجموع 607 اثر کوساما در سال 2021 به حراج گذاشته شد که بالاترین رتبه را در بین 100 هنرمند برتر زن زنده دارد و با هنرمندان زن دیگر اختلاف بالایی است. از میان 100 هنرمند زن تاثیرگذار در سراسر جهان، یایویی کوساما برای ده سال متوالی عنوان پرفروش‌ترین هنرمند زن زنده را به دست آورد. آثار «خال‌خالی» این ملکه‌ی 93 ساله ارزشی فراتر از زمان و مکان دارد و نظر نسل‌های مختلف را به خود جلب می‌کند که ماحصل تلاش‌های خلاقانه و مستمر اوست.

نزدیک به نیمی از هنرمندان زن در سال 2021 رکوردشکنی کردند. 62 درصد این زنان متولد دهه‌ی 70، 80 و 90 بودند.از 100 هنرمند زن برتر زنده، 51 درصد در سال 2021 رکوردهای شخصی جدیدی ثبت کردند. از جمله 9 هنرمند که دو رکورد شخصی جدید به جا گذاشتند، 11 هنرمند با ثبت سه رکورد شخصی جدید، 4 هنرمند با ثبت چهار رکورد شخصی جدید و 1 هنرمند که پنج رکورد شخصی جدید ثبت کرد. 62 درصد  از هنرمندان رکورددار سال 2021 متولد دهه‌ی 70، 80 و 90 هستند. چهار هنرمند زن از نسل دهه‌ی 90 با اولین حراج خود به فهرست 100 هنرمند زن تأثیرگذار زنده راه یافتند. به‌طور مشخص، آثار فلورا یوخنوویچ، آلیسون زاکرمن و ایسی وود در بازه‌ی یک میلیون دلاری قرار داشتند. گران‌ترین اثر ربکا نِس بیش از 300 هزار دلار فروخته شد. این هنرمندان جوان را نباید دست کم گرفت!

 

بیشترین فروش آثار هنری در کلان‌شهرهایی مانند نیویورک، لندن، هنگ‌کنگ و پکن رقم خورد. بیشتر آثار 100 هنرمند زن برتر زنده در نیویورک، هنگ‌کنگ، لندن و شانگهای فروخته شد که نیویورک در رتبه‌ی اول، هنگ‌کنگ در رتبه‌ی دوم، لندن در رتبه‌ی سوم قرار داشتند و شانگهای با پیشی‌گرفتن از پکن پیشی به رتبه‌ی چهارم رسید.

 

 

سهم دو خانه حراج کریستیز و ساتبیز از گردش مالی 100 هنرمند زن برتر زنده در سال 2021 در مجموع 83 درصد بود. کریستیز با گردش مالی 2.38 میلیارد دلار در مقام اول، ساتبیز با 2.34 میلیارد دلار در رتبه‌ی دوم و فیلیپس با 470 میلیون دلار در رتبه‌ی سوم قرار گرفتند که سرجمع  8 درصد از کل گردش مالی را به خود اختصاص داد. حراج‌های بونامز، پالی و سئول هر کدام 1 تا 3 درصد را به خود اختصاص داده‌اند و حراج‌های دیگر هرکدام سهمی کمتر از 1 درصد داشته‌اند.

 

 

 

هنرمندان زن مدت‌ها نادیده گرفته شده‌اند. اما در بستر فرهنگی امروز، برچسب‌های جنسیتی در حال دگرگونی‌اند و از این جهت آثار هنرمندان زن توجه فزاینده‌ای را به سوی خود جلب کرده است. حال باید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا زنان هنرمند در کانون توجه مجموعه‌های هنری قرار خواهند گرفت و آیا در آینده به رونق بازار کمک می‌کنند یا خیر؟