هنرمندان ایرانی حاضر در حراج، شامل آثاری از گروه‌های هنری ایرانی تا طراحی‌هایی از اردشیر محصص

در بین هنرمندان ایرانی حاضر در حراج، اثر «بدون عنوان» مسعود عربشاهی و فتوگراوورهای فریده لاشایی با نام «هنگامی‌که شمردم، فقط تو بودی اما وقتی نگاه کردم، سایه‌ای بیش نبود»، با برآورد قیمت 30 تا 40 هزار پوند گران‌ترین آثار از مجموع 16 اثر ایرانی عرضه شده‌اند.

فتوگراوورهای لاشایی از جهاتی بسیار بااهمیت‌اند، زیرا آخرین آثاری هستند که پیش از مرگ هنرمند در سال 1391، خلق‌شده‌اند. این مجموعه متشکل از 80 اثر ملهم از «مجموعه فجایع جنگ» فرانسیسکو گویا است که 200 سال بعد توسط لاشایی برای مخاطب مدرن مورد بازبینی قرار می‌گیرد. این چاپ‌ها به همراهی با نوکتورن 21 سی ماینور شوپن، و با فیگورهای متحرکی که توسط پروژکتور بر روی چاپ‌ها پیدا و پنهان می‌شوند به نمایش درمی‌آیند و صحنه‌های وحشیانه جنگ و خاورمیانه جنگ‌زده را تداعی می‌کنند.

سایر آثار ایرانی درخور توجه در این حراج، دو اثر از گروه هنری ایرانی مقیم در امارت متحده عربی، یعنی رکنی حائری زاده، رامین حائری زاده و حسام رحمانیان است. این گروه که از سال 2009 کار خود را آغاز کرده، سابقه‌ی فعالیتش به سال 1999 برمی‌گردد. هنرمندان این گروه که هریک به‌طور جداگانه برای آثار ساتریکال و کنایه‌آمیز خود بر فرهنگ‌عامه و تاریخ سیاسی ایران شناخته می‌گردند، در کار مشترک خود روش‌های فردی‌شان را به‌طور مؤثر برای ایجاد یک هنر واحد و چندبعدی به چالش می‌کشند. رویکرد این هنرمندان معمولاً میان‌رشته‌ای است و از اجرا، اینستالیشن، نقاشی و مجسمه‌سازی بهره می‌گیرد. آثار این گروه توسط مجموعه‌های عمومی شناخته‌شده‌ای مثل «موزه لاکما» خریداری‌شده است.

پورتفولیویی از 41 کار طراحی و چاپ، متعلق به اردشیر محصص، یکی دیگر از آثار شاخص ایرانی حاضر در این حراج است. این آثار که مستقیماً توسط بنیاد هنرمند به صاحب کنونی‌اش در آمریکای شمالی هدیه داده‌شده، شامل 30 اثر طراحی با جوهر و مداد و 11 اثر چاپ سنگی است. برآورد این آثار در بازه‌ی 15 تا 20 هزار پوند قرار دارد و با نقلی از محصص در کاتالوگ حراج قرار گرفته است:

هرگز نمی‌توان چیزی را با هنر تغییر داد. تنها چیزی که می‌توان گفت این است که هنرمندان در هر دوره‌ای از تاریخ، کارنامه‌ای از خود به‌جای می‌گذارند تا مردمان آینده را از اتفاقات زمان خود آگاه کنند [...] من صرفاً یک گزارشگر هستم.

سایر آثار ایرانی حاضر در این حراج از رکنی حائری زاده، سهراب سپهری، حسین زنده رودی، فریدون رحیمی آسا و مصطفی سرابی است.

سه اثر با بالاترین برآوردها

اثر درخشان و گیرای «ایشیا»، از فخرالنساء زید (1901-1991) (Fahrelnissa Zeid)، نقاش و مجسمه‌ساز ترکیه‌ای، که به خاطر نقاشی‌های بزرگ انتزاعی خود شناخته می‌گردد، بیشترین برآورد را در حراج خاورمیانه ساتبیز با 350 تا 550 هزار پوند به خود اختصاص داده است. اهمیت این نقاشی علاوه بر مشهوربودن هنرمند آن، به بافتار پیدایش و پیشینه‌ی مالکیت اثر نیز ارتباط دارد. درحالی‌که، چهار دهه کار فراملی زید در استانبول، لندن، پاریس و اردن در سطح عرصه هنر بین‌المللی شناخته‌شده است، در مقابل آثاری که وی در طول اقامت تابستانی خود در جزیره ایشیا، در خلیج ناپل ایتالیا، خلق کرده به‌ندرت به تماشای اذعان عمومی در آماده است. تابلو ایشیا، که از سری نقاشی‌های خلق‌شده توسط هنرمند در این دوران است، تحت مالکیت خانوادگی آن‌ها قرار دارد.

أوغيت الخوري كالان (2019 -1931) (Huguette Caland)، نقاش و مجسمه‌ساز لبنانی، یکی دیگر از هنرمندان زنی است که با اثر «بدون عنوان» خود با برآورد قیمت 200 تا 300 هزار پوند، جزو سه هنرمند گران این مزایده محسوب می‌گردد. کالان، تنها دختر اولین رئیس‌جمهور لبنان، بشاره الخوري (President Bechara El Khoury)، است و نقاشی کردن را دیرهنگام، یعنی زمانی که یک مادر بود آغاز کرده است. کالان در سال‌های 1970 از خانواده خود جدا شد و به پاریس مهاجرت کرد، اثر حاضر در حراج نیز به هنگام اقامت او در پاریس در سال 1980 خلق‌شده است.

اثر «هنرمند 2» از عبدالجبار الیحیی (1931-) (AbdulJabbar Al Yahya) که در مجموعه‌ی شطحی ابراهیم الطسان (Shatha Ibrahim Al Tassan) از عربستان سعودی قرار دارد، سومین اثر با بیشترین برآورد (150 تا 200 هزار پوند) در حراج ساتبیز پیش روست. الیحیی یکی از پیشگامان هنر مدرن در عربستان سعودی است که پس از تحصیل خود در خارج از کشور و بازگشتش به وطن به دنبال نمایش هویت ملی با دغدغه‌های مدرن بوده است. اثر «هنرمند 2» دقیقاً همین خصوصیت را دارد و سنت‌ها و رسوم محلی هنرمند را با تجاربی که در صحنه‌ی بین‌المللی هنر به دست آورده درهم می‌آمیزد. این اثر پیش‌تر در کنار تابلوی «هنرمند 1» در گالری هوار (Hewar Gallery) به نمایش درآمده است.

نتیجه حراج 

حراج ساتبیز خاورمیانه کار خود را در 28 اکتبر 2023 به پایان رساند. 73 هنرمند با 123 اثر در این حراج حضور داشتند و با فروش 66 اثر، مجموع فروش 4،780،026 میلیون پوند را به دست آوردند. مجموع فروش این حراج کمی بالاتر از میانگین برآوردهای بالا، به میزان 4،534،785 میلیون پوند بوده است.

عنوان گرانترین اثر این حراج، به اثر «بدون عنوان» محمد السلیم (Mohammed Al Saleem) با قیمت 889 هزار پوند تعلق گرفت. این اثر رشد چشمگیر 611+% را تجربه کرد. بعد از این نقاشی، آثار أوغيت الخوري كالان و سامیه حلبی (Samia A. Halaby)، به ترتیب با قیمت 444،5 و 381 هزار پوند، در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند. اثر «ایشیا» از فخرانسا زید که بالاترین برآورد را پیش از آغاز حراج به خود اختصاص می‌داد (350 تا 550 هزار پوند)، با رشد 21-% و با فروش 255،6 هزار پوند در رتبه چهارم در بین گرانترین‌های این حراج قرار گرفت.

عملکرد هنرمندان ایرانی در حراج ساتبیز، با 6 اثر فروخته نشده از میان 16 اثر، نتیجه‌ای به نسبت قابل قبول است. عنوان گرانترین اثر ایرانی این مزایده به اثر «بدون عنوان» مسعود عربشاهی با قیمت 40،6 هزار پوند و رشد 16+% تعلق گرفت. در رتبه بعدی نقاشی 27،9 هزار پوندی حسین زنده‌رودی با عنوان «بی‌بی+اِف‌اِف+تی‌اِی» قرار دارد که با اثر «بدون عنوان» سهراب سپهری، با 21،5 هزار پوند دنبال می‌شود؛ آثار زنده‌رودی و سپهری به ترتیب رشدی معادل با 86+% و 43+% را تجربه کرده‌اند. نکته قابل توجه در خصوص آثار عرضه شده از سپهری در این حراج آن است که تمامی 4 اثر فروخته شده از وی متعلق به مجموعه اریک و شِیلا آذری بوده است.

6 اثر فروخته نشده ایرانی از میان کل 57 آثار فروش نرفته این مزایده به ترتیب زیر هستند: 1 مجموعه چاپ از فریده لاشایی، 1 مجموعه طراحی از اردشیر محصص، 2 کار جمعی از رکنی و رامین حائری زاده با حسام رحمانیان، 1 اثر از مسعود عربشاهی و 1 نقاشی از مصطفی سرابی.