کامران یوسف‌زاده هنرمند مطرح ایرانی که با نام مستعار «وای زی کامی» در فضای هنری امریکا (نیویورک) شناخته می‌شود، دوره‌های کاری متفاوتی را تجربه کرده است. دو مجموعه «گنبدها و دست‌های نمازگزاران۱» و «عبادت‌های بی‌پایان۲» که اثر حاضر مهمترین تابلو از دستاوردهای اخیر هنرمند و از همین دوره به حساب می‌آید، بر اساس نگاهی ژرف به ارتباط انسان و خاطراتش از جهان پیرامون و تأثیر مذاهب در تعالی روح انسانی شکل گرفته است. در این زمینه هنرمند می‌کوشد تا مفهومی آسمانی را از چشم‌اندازی تازه پیش روی مخاطب قرار دهد و پرتره‌هایی محو از افراد که دست‌هایشان را به نشانه دعا و عبادت در مقابل تصویر گرفته‌اند، تصویر کند. به طور همزمان در گروه دیگری از آثارش تأثیری عمیق از معماری دنیای شرق و به‌خصوص جهان اسلام گرفته است.

در تابلوی حاضر، وای زی کامی در تلاش برای ایجاد پلی میان مفهوم و ساختاری مشابه بین فرم گنبد‌ها با چیدمانی مرکزگرا از آجر و چهره انسان‌هاست. هرچند شاید این موضوع از منظری دیگر ظاهری دور از هم داشته باشند؛ یکی کاملاً انتزاعی و تکرارشونده و دیگری فیگوراتیو، اما این مسئله واجد شرایطی مشابه و احساسی هماهنگ است. آن زمانی است که مخاطب در مقابل تابلو‌های بزرگ رنگارنگی از پرتره‌های این هنرمند قرار می‌گیرد. آن چنان که از نمای نزدیک تابلوهای کامران یوسف‌زاده شدیداً آثاری انتزاعی هستند، اما وقتی از آنها عکاسی یا با فاصله زیادی به آنها نگاه شود آثار بیش از هر زمان فیگوراتیو به‌نظر می‌رسند.

این خاصیت یا همان مفهومی است که دقیقاً در مواجهه با معماری ایرانی – اسلامی و به‌ویژه آجرکاری گنبدخانه‌ها در بناهای مذهبی و تاریخی به چشم می‌آید. یوسف‌زاده در این تابلو و مجموعه گنبد‌هایش در پی خلق همین تصویر رازآلود و شگفت‌انگیز از آجرکاری و کاشیکاری‌های گنبدهاست که چنین تجربه و دیدگاه بصری را به‌ بیننده گوشزد می‌کند. در اینجا استفاده از سطح وسیع و یکدست به رنگ سفید یادآور آثار نقاشان مینیمالیست همچون رابرت ریمن۳ و اگنس مارتین۴ نیز هست. در همین راستاست که نور و رنگ نیز نقشی اساسی در آثار هنرمند بازی می‌کنند و به دلیل ترکیب‌بندی و ابعاد بزرگ تابلوهای وای زی کامی، آثار او تأثیر شدید و احساسی خاصی بر بینندگان آن می‌گذارد.

گنبد سفید، اینجا کاملترین روایت هنرمند از میان مجموعه گنبدهاست که نشان‌دهنده گرایش همه‌چیز به اصل و منشاء خود و به تعبیری عارفانه، تمثیلی از حضور نور الهی (نور سفید) در کالبد هنر و مرکز معماری دنیای شرق است و همواره در کانون تفکرات فلسفی شرق و بیشتر مذاهب باستانی نیز قرار دارد. این تابلو تأکیدی بر مضمونی آشنا از وحدت در کثرت و کثرت در وحدت است که سده‌هاست کهن‌الگوی هنر و تزئینات معماری ایرانی است و اکنون به‌دست هنرمندی با دغدغه‌هایی معاصر در تجربه زندگی در غرب صورتی تازه‌ یافته است. در اثر حاضر هر قطعه کوچک کاشی‌های سفید، بازتاب‌دهنده حضور همیشگی اندیشه‌های عرفانی در هندسه موجود در هنر و معماری ایرانی اسلامی است، آنچان که تأثیر آن را همچون ضرباهنگی نامیرا تا ابد می‌توان در گستره بوم سفید دنبال کرد.

دستمایه هنرمند همان چیدمان‌های تکرارشونده و ذکرگونه آجرها و کاشی‌های مستطیل‌شکل گنبدهای مدور ایرانی است که در نهایت و بالاترین مرتبه به یک آجر ختم می‌شود.

وای زی کامی، در چند دهه اخیر به‌طور پیوسته سبک هنری خاص خود را با کشیدن پرتره‌های افراد مختلف ادامه داده، هرچند از دهه نود میلادی بود که تصمیم گرفت تا این پرتره‌ها را در ابعاد بسیار بزرگ نقاشی کند و در این مسیر توانست با ایجاد تغییر در ترسیم صورت‌های افراد از یک طرح اولیه واضح، نقشمایه‌هایی محو از چهره‌ها بیافریند؛ تصویری نامرئی اما پیدا، گویی در پی ثبت خاطره‌ای فراموش شده و غبارآلود از چهره‌ها بود.

در این دوره، کارهای یوسف‌زاده ملهم از تصویرگری چهره‌های زنان و مردان بر روی تابوت‌های چوبی دوران باستان (مکشوفه از مصر) است که او بارها و بارها در موزه‌های لوور و بریتیش‌میوزیوم دیده بود. این نگاه مرگ‌اندیش از نقاشی‌های یادبودی، در دهه نود میلادی دچار تغییری اساسی شد و هنرمند پرتره‌نگاری‌هایی را با رنگ‌های مات با تکنیک رنگ‌روغن همچون نقاشی‌دیواری‌های فرسک‌مانند خلق کرد.

تا به امروز آثارکامران یوسف‌زاده در مهم‌ترین موزه‌ها، گالری‌ها و بینال‌های بین‌المللی (همچون بینال ونیز) به نمایش درآمده و نمایشگاهای قبلی او در گالری پارسول یونیت۵ در لندن (۲۰۰۸) و آخرین نمایشگاه انفرادی‌اش در سال ۲۰۱۵ در گالری گاگوسیان۶ نیویورک که یکی از معتبرترین گالری‌های جهان است، مورد توجه شناخته‌شده‌ترین منتقدان و مجموعه‌داران هنر معاصر جهان قرار گرفته است. اثر حاضر نیز در آخرین نمایشگاه آثار کامران یوسف‌زاده در گالری گاگوسیان به نمایش درآمده و برای نخستین بار در ایران و در حراج تهران ارائه می‌گردد.

۱. Dome and prayer hands

۲ . Endless Prayers

۳ . Robert Ryman

۴ . Agnes Martin

۵ . Parasol Unit, London

۶ . Gagosian Gallery