بررسی بازار هنر عباس کیارستمی

4 مرداد 1401
عباس کیارستمی را به اعتبار نگاه ساده، آرام و بی‌تکلفش می‌شناسیم؛ نگاهی که گاهی بر پرده‌ی سینما، گاهی در قاب یک عکس و گاهی بر سطح بوم نقاشی آشکار می‌شود. نگاه ناب کیارستمی به جزئیات ساده‌‌ی زندگی انسانی و طبیعت و برجسته ساختن این موضوعات به‌ظاهر پیش‌پا‌افتاده، مهمترین مؤلفه‌ و رشته‌ی اتصال آثار هنری او در هر سه مدیوم فیلم، عکس و نقاشی محسوب می‌شود. طبیعت سوژه‌ی اصلی اغلب عکس‌ها و نقاشی‌های اوست. تصاویری که از گوشه‌و‌کنار طبیعت ثبت می‌کند مخاطب را به تأمل در عظمت بی‌کران نهفته در امور جزئی دعوت می‌کند؛ آثاری که زیبایی امر جزئی را به زیبایی امر کلی پیوند می دهند.
عباس کیارستمی

این سادگی در نگاه او به رسالت هنرش نیز پیداست: «تنها کاری که من می‌توانم بکنم این است که یک آینه جلوی تماشاگرها بگذارم تا کمی تأمل کنند؛ قصد ارائه‌ی چیزی بیش از این‌ را ندارم.»

عباس کیارستمی در رشته‌ی نقاشی دانشکده‌ی هنرهای زیبای تهران تحصیل کرد. از اواسط دهه‌ی چهل به فیلم‌سازی و طراحی گرافیک پرداخت. آثار سینمایی او به جشنواره‌های مختلف بین‌المللی راه یافت و جوایز معتبری همچون نخل طلای کَن را برای او به ارمغان آورد و موجب شهرت جهانی او شد. کیارستمی از اواخر دهه‌ی 1370 عکس‌هایی که در یک بازه‌ی 20 ساله گرفته بود را نیز به نمایش گذاشت. او در سال‌های بعد در زمینه‌ی ویدیوآرت و اینستالیشن نیز دست به تجربه‌های متعددی زد و ماحصل این دوره‌ی کاری را در نمایشگاه‌هایی در داخل و خارج از کشور ارائه داد.

آثار کیارستمی تاکنون 112 مرتبه در حراجهای داخلی و خارجی حضور داشته و 76 درصد این آثار در حراجهای مختلف به فروش رسیدهاند.

 

  • مجموع  فروش آثار در خانه حراجها

2,117,377

  • تعداد آثار در حراجیهای بینالمللی

112

  • نرخ فروش آثار

76%

  • میانگین رشد آثار

37.50%

  • تعداد آثار در حراج تهران

14

  • مجموع فروش در حراج تهران

430,693

  • تعداد نمایشگاههای انفرادی

14

عباس کیارستمی

  • تک نسخه
  • ابعاد: 164.5*83.8 سانتیمتر
  • قیمت فروخته‌شده: 142157 دلار

 

گران‌ترین اثر عباس کیارستمی تا ژوئن 2022، عکسی با عنوان «برف سفید» (1380) است که اردیبهشت 1387 در خانه‌حراج فیلیپس چکش خورده است. در میان دوره‌های مختلف آثار تجسمی کیارستمی، مجموعه‌ی «سفید برفی» بیش از همه توجه مارکت بین‌المللی را به خود جلب کرده و متعاقباً گران‌ترین آثار او متعلق به همین مجموعه‌ بوده است؛ مجموعه‌ای از عکس‌های نیمه‌انتزاعی با نگاهی کمینه‌‌گرا به عناصر طبیعی که در بازه‌ی‌‌‌ زمانی‌ای در حدود بیست‌سال ثبت شده‌اند. اغلب آثار این مجموعه در خانه‌حراج‌های معتبری مانند فیلیپس، تهران، کریستیز، بونامز و ساتبیز به فروش رسیده است.

مجموع فروش سالانه‌ی آثار کیارستمی در خانه‌حراج‌ها

مجموع فروش سالانه‌ی آثار کیارستمی در خانه‌حراج‌ها

نرخ فروش آثار عباس کیارستمی در خانه‌حراج‌ها

نرخ فروش آثار عباس کیارستمی در خانه‌حراج‌ها

نکته‌ی جالب توجه در نمودار فروش سالانه‌ی عباس کیارستمی، فروش چشمگیر آثار او در سال 2008 و تفاوت معنادار آن با آمار فروش در سال‌های دیگر است. در این سال 13 اثر از کیارستمی با ارزشی بالغ بر 675 هزار دلار به فروش رسیده است. اما علت این تفاوت چیست؟ اغلب آثاری که در سال 2008 در خانه‌حراج‌ها ارائه شده‌اند از مجموعه‌ی پُرطرفدار سفید برفی بوده و همین نکته منجر به افزایش نرخ فروش آثار او شده است. اما با نگاهی کلی‌تر به مسیر فروش آثار این هنرمند، نمودار حاضر به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه ارزش بازار یک هنرمند می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند. با دقت در نمودارهای زرد و آبی، تأثیر فزاینده‌ی زنجیره‌ی تأمین آثار و تعداد آثار موجود هنرمند بر میزان فروش هر سال روشن‌تر می‌شود؛ اما نباید از نظر دور داشت که این نمودار سالانه بر اساس تعداد آثار ارائه‌شده از هنرمند در خانه‌حراج‌ها تنظیم شده است و از این جهت میزان حضور هنرمند در خانه‌حراج‌های مختلف نیز از مولفه‌های کلیدی و تعیین‌کننده‌ی میزان فروش هر سال هستند.

برای مقایسه‌ی میزان فروش سالانه‌ی هنرمند، باید به مؤلفه‌هایی نظیر مدیوم، ابعاد، دوره‌های سبکی، سن هنرمند، شهرت آثار و ... که در تابع تعیین قیمت هر اثر نقش مؤثری دارند نیز توجه داشت. به‌عبارت دیگر اگر با وجود کاهش تعداد آثار در یک‌سال مجموع فروش آن‌ها افزایش یافته باشد، درمی‌یابیم که آثار ارزشمندتر و گران‌تری در آن سال به فروش رسیده‌اند و ارزش بالای آثار را باید در تغییر مؤلفه‌های فوق‌الذکر جستجو کرد. در بررسی رفتار خریداران آثار کیارستمی در حراج‌ها نشان داده شده که نرخ فروش آثار عباس کیارستمی در طی 18 سال گذشته همواره مثبت بوده، همچنین این نمودار را بر اساس میزان برآوردهای اولیه که ارقام مورد انتظار کارشناسان حراج بوده باید سنجید تا به داده‌ی واقعی دست یافت.

مجموع تعداد و ارزش آثار کیارستمی در بازه‌های قیمت

مجموع تعداد و ارزش آثار کیارستمی در بازه‌های قیمت

 

از 122 اثر کیارستمی که در خانه‌حراج‌ها ارائه‌ شده‌اند، 44 اثر در باز‌ه‌ی 0 تا 10 هزار دلار و 30 اثر در بازه‌ی 10 تا 50 هزار دلار قرار دارند و بیشترین مجموع فروش او در این سال‌ها به‌واسطه‌ی آثاری با قیمت 10 تا 50 هزار رقم خورده است. بر اساس همین الگو می‌توان گفت که احتمال فروش آتی آثار او این بازه‌های قیمتی بیش از سایر بازه‌هاست. هرچند این ارقام بسته به این‌که آثار چه ابعادی دارند یا متعلق به کدام مجموعه‌ی هنرمند هستند نیز متغیر خواهد بود. از سوی دیگر فوت کیارستمی در سال 1395 نیز آینده‌ی بازار آثار او را تحت‌الشعاع قرار داده است. کیارستمی در سن 76 سالگی درگذشت و در زمان مرگ در زمره‌ی هنرمندان تثبیت‌شده قرار داشت. مرگ هنرمندان تثبیت‌شده در بازه‌ی کهنسالی، موجب افزایش مقطعی قیمت آثار آن‌ها می‌شود. «تأثیر نوستالژیک» مرگ بر افکار عمومی و رفتار هیجانی بازار تبعات مقطعی در افزایش ناگهانی قیمت آثار هنرمند دارد. اما قطع تولید هنری و عرضه‌ی آثار جدید هنرمند به بازار، کمبود آثار از یک‌سو و افزایش تقاضا از سوی دیگر، تأثیر  ملایم اما پایداری بر رشد ارزش آثار او خواهد داشت.

با نگاهی به نمودار فروش سالانه‌ی کیارستمی، شاهد سرازیر شدن حجم زیادی از آثار او به بازار و رشد مجموع فروش در سال فوت او (2016) هستیم. با گذشت دو سال از مرگ هنرمند و فروکش‌کردن جو روانی، پس از سال 2018، ارزش آثار او به ثباتی نسبی رسیده و روند ملایم صعودی را طی کرده است. در پیش‌بینی آینده‌ی بازار هنرمند نباید شرایط جانبی همچون قیمت کارشناسی اولیه در حراج، تعداد آثار ارائه‌شده‌، برگزاری آنلاین یا سالنی حراج‌ها، اعتبار خانه‌حراج و کشور برگزارکننده‌ی حراج را نادیده گرفت؛ همچنان‌که بیشترین فروش عباس کیارستمی در حراج‌ها عموماً با مرکزیت تهران و دبی بوده است.همچنین بیشترین میزان فروش آثار کیارستمی در خانه‌حراج‌های کریستیز، تهران، بونامز و ساتبیز رقم خورده است. سایر حراج‌های بین‌المللی از جمله خانه‌حراج‌هایی در فرانسه، ایتالیا، ژاپن و استرالیا نیز آثار او را به صورت محدود عرضه کرده‌اند.

اثـر عباس کیارستمی در شانزدهمین دوره‌ی حراج تهران

اثـر عباس کیارستمی در شانزدهمین دوره‌ی حراج تهران

  • بدون عنوان
  • چاپ عکس روی بوم
  • 220×140  سانتیمتر
  • تاریخ خلق اثر: 1387
  • تک نسخه
  • برآورد  اولیه‌ی قیمت: ۱-۱ .۵ میلیارد تومان
  • قیمت فروخته‌شده: 1.2 میلیارد تومان
نویسنده (ها)

فاطمه رضایی
فرزاد محمدی
مقالات مرتبط

معرفی آرتچارت: شفافیت در بازار هنرهای تجسمی
مقاله‌ی حاضر به معرفی آرتچارت و انگیزه‌های شکل‌گیری آن می‌پردازد و اهداف این پروژه را در راستای ایجاد شفافیت در سازوکار قیمت‌گذاری و خریدوفروش آثار در بازار هنرهای تجسمی ایران شرح می‌دهد. این مقاله توسط تیم آرتچارت نوشته شده و در ویژه‌نامه‌ی پانزدهین دوره‌ی حراج هنر تهران در دیماه 1400 به چاپ رسیده است. 
4 بهمن 1400

سازوکار قیمت‌گذاری آثار هنری و گروه مرجع قیمت در حراجی تهران
 این مقاله توسط محمدرضا مریدی (عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران) و محمدجواد محمدی (کارشناس ارشد اقتصاد هنر) به رشته‌ی تحریر درآمده و در کتاب «اقتصاد هنر ایران» توسط فرهنگستان هنر به چاپ رسیده است. قیمت‌گذاری آثار هنری بخش مهم اما مبهمی از بازار هنر است. ارزیابی‌های دلخواهانه و سلیقه‌ای و قیمت‌گذاری‌هایی که تنها ارزش نمادین برای اثر ایجاد می‌کنند و حتی مانع از فروش اثر می‌شو...
23 بهمن 1400

بررسی بازار هنر فریده لاشایی
فریده‌ لاشایی، نقاش، ویدئو‌کار و نویسنده‌ی ایرانی، در شهر رشت متولد شد. از ده سالگی نزد جعفر پتگر تعلیم نقاشی دید و بعدها برای تحصیل به اروپا رفت. پس از فراغت از مدرسه‌ی مترجمی در مونیخ راهی اتریش شد و تحصیلاتش را در آکادمی هنرهای تزئینی وین ادامه داد. ماحصل این دوره و تجربه‌های کاری او در زمینه‌ی طراحی کریستال در نمایشگاهی در شهر میلان در سال 1346به نمایش درآمد.
4 مرداد 1401
درج دیدگاه

* نشان دهنده فیلد الزامی